Op zaterdagmiddag 18 november 2023 om 15.00 uur voeren wij ons najaarsconcert uit, in de Doopsgezinde Kerk op de Wirdumerdijk in Leeuwarden. We bieden een heel gevarieerd programma, met als titel ‘Muziek van verlangen en troost’. 

Muziek van verlangen en troost
Kenners van de amateurmuziek in Leeuwarden denken bij concerten van Koninklijk Toonkunstkoor Concordia meestal aan de grote werken uit de muziekgeschiedenis, aan de Matthäus, het Weihnachtsoratorium, de Messiah. Maar toen de Maatschappij tot Bevordering van de Toonkunst in 1829 werd opgericht was dat met als doelstelling de muziekbeoefening door amateurs (dilettanten heette dat in die tijd) te stimuleren en op een hoger niveau te brengen. Daarvoor werden koren opgericht en festivals georganiseerd waar ook eigentijdse muziek een plek had. En laten we niet vergeten dat wat wij nu “de grote werken” noemen, toen eigentijdse muziek was: Rossini leefde nog, Brahms moest nog geboren worden, Mozart en Haydn waren nog maar net overleden, en de Matthäus was pas in datzelfde jaar 1829 weer tot leven gewekt door Mendelssohn en moest nog 40 jaar wachten op de Nederlandse première.

Het is dus bepaald niet vreemd dat Concordia in dit Najaarsconcert een mix brengt van muziek uit die begintijd van de Vereniging Toonkunst en uit het hedendaagse repertoire. Muziek die toegankelijk is voor een breder publiek, niet alleen voor diegenen die toch altijd al naar onze concerten kwamen, maar ook voor wie de klassieke muziek een wat minder bekend terrein is: kortere werken of gedeeltes van langere werken, maar steeds muziek die gaat over troost en verlangen, over verlangen naar liefde en romantiek, naar vrede en vrijheid, geschreven vanuit religieuze of wereldlijke gedachten, maar dat maakt niet uit, beide kunnen diepmenselijke gevoelens uitdrukken.

Op het programma staat een aantal werken uit de traditionele kerkmuziek, en dan met name die delen die het verlangen naar vrede en troost benadrukken, het Kyrie (Heer, ontferm u) en het Agnus Dei (geef ons vrede).

Van Gioachino Rossini (1792-1868) zingt Concordia het Kyrie uit zijn Petite Messe Solennelle. Rossini, eigenlijk vooral bekend van zijn opera’s, schreef deze mis aan het eind van zijn leven. Pas in 1840 was hij, na een schrijfpauze van ruim 10 jaar, zich serieus gaan toeleggen op geestelijke muziek. In dit concert wordt het Kyrie uitgevoerd met twee piano’s en een harmonium. Rossini had eigenlijk een accordeon gewild in plaats van het harmonium, maar dat werd toch als te werelds beschouwd!

Van Egil Hovland (1924-2013) wordt het Agnus Dei uitgevoerd. Dit is geen onderdeel van een complete mis maar een afzonderlijke compositie die volledig is toegesneden op de tekst van het Agnus Dei waarin gevraagd wordt om mededogen en vrede. De begeleiding bestaat uit enkel een fagot en eigenlijk zou je kunnen zeggen dat het eigenlijk een fagot-concert is waarbij het koor de rol van het begeleidende orkest vervult.

Het derde geestelijke werk in dit concert is A Little Jazz Mass van Bob Chilcott (1955). Ogenschijnlijk een vreemde eend in de bijt, maar goed passend bij het thema: de jazz immers is ontstaan in de Afro-Amerikaanse gemeenschap van New Orleans en mede voortgekomen uit de muziek die de tot slaaf gemaakten hadden meegebracht uit West-Afrika. Daarmee geeft deze muziek perfect het verlangen weer naar de zo begeerde vrijheid. Het werk is ook niet voor niets geschreven voor Crescent City Festival in New Orleans.

Naast deze geestelijke muziek brengt Concordia in dit concert muziek van Brahms, Schubert en Haydn. Nu dus eens niet de bekende klassieke werken, maar werk uit hun romantische repertoire: liederen waarin zij hun verlangen naar liefde en genegenheid tot uitdrukking brengen.

Johannes Brahms (1833-1897) schreef zijn Liebeslieder in 1869. Van hem is bekend dat hij een groot bewonderaar was van Johann Strauss en wellicht dat die bewondering, gevoegd bij zijn niet bijster indrukwekkende liefdesleven, hem tot het schrijven van deze liederencyclus heeft gebracht. Misschien zien we in deze liederen zelfs wel het ware gezicht van Brahms, want in zijn jeugd las hij al de romantische poëzie van Novalis en Hölderlin dus gevoel voor dit genre heeft hij altijd gehad. Uit de cyclus Liebeslieder zingt Concordia een zestal liederen waaronder Am Donaustrande.

Van Franz Schubert (1797-1828), die zijn hele leven in grote armoede en geteisterd door ziekte en ongemak heeft doorgebracht, staat het lied An die Sonne op het programma, dat begint als een loflied op de zon maar gaandeweg verandert in de angstige constatering dat met het verdwijnen van de zon ook de bloemen en de vogels zullen verdwijnen en hij zelf, “sterfelijk en alleen, wegkwijnt en verwelkt als gras”. En toch klinkt uiteindelijk ook bij hem de hoop door dat hij, net als telkens weer de natuur, tot leven gewekt zal worden.

Der Sturm van Joseph Haydn (1732-1809) is een van de weinige niet-geestelijke koorwerken van Haydn: een in tekst en muziek perfect voelbare angst voor de verwoestende kracht en beangstigende woede van de storm, culminerend in de smeekbede “ach, gezegende rust, kom toch weer”.

En tenslotte is er In Remembrance van de Canadese componiste Eleanor Daley (1955). Dit is het vierde deel van haar Requiem dat twee Latijnse delen kent (het eerste Requiem Aeternam en het laatste In Paradisum) en verder uit Engelstalige teksten bestaat. In remembrance, a capella gezongen, is bij uitstek een troostend werk: dat klinkt door in de eenvoud van de gekleurde akkoorden en in de tekst: “Sta niet in tranen aan mijn graf, ik ben daar niet. Ik ben overal om je heen in de natuur, in het zonlicht, in de zachte ochtendregen, in het licht van de sterren. Ik ben daar niet, ik ben niet dood”.

 

Eerdere concerten van Concordia

zaterdag 18 maart 2023
‘Sunrise Mass’ van Ola Gjeilo en ‘Mass’ van Steve Dobrogosz (voor nadere gegevens zie flyer)

vrijdag 4 november 2022
‘Gloria’ van Francis Poulenc en ‘Ein deutsches Requiem’ van Johannes Brahms (voor nadere gegevens zie flyer)

zondag 14 april 2022
‘Matthäus Passion’ van Johann Sebastian Bach, door Concordia opgedragen aan haar repetitor/pianiste Griet Talsma (voor nadere gegevens zie flyer)

zaterdag 27 november 2021
‘Oratorio de Noël’ van Camille Saint-Saëns

vrijdag 22 november 2019 
‘Messa da Requiem’ van Giuseppe Verdi (voor nadere gegevens zie flyer)

zaterdag 4 mei 2019
‘Requiem’ van Christopher Wood (voor nadere gegevens zie flyer, artikel in het Friesch Dagblad en recensie in de Leeuwarder Courant)

donderdag 22 november 2018
samen met operakoor Amadeus: ‘Canto General’ van Mikis Theodorakis (nadere gegevens zie flyer, ons promotiefilmpje op YouTube en het artikel in de Leeuwarder Courant over de Canto en onze uitvoering ervan)

zondag 17 december 2017
‘Weihnachtsoratorium’ van Johann Seb. Bach (nadere gegevens zie flyer)

vrijdag 10 maart 2017
‘Messe Nr. 2 in G-Dur’ van Franz Schubert, ‘Nänie’ van Johannes Brahms, ‘Symfonische dansen Nrs. 1 & 4’ van Edvard Grieg en ‘Mass’ van Steve Dobrogosz (zie flyer).
Voor de recensie in de Leeuwarder Courant klik hier.

zondag 6 november 2016
‘Messe in C’ van Josef Rheinberger, ‘Dona nobis pacem’ van Peteris Vasks, ‘Kol nidrei’ van Max Bruch, met als solist de jonge cellist Caspar Westerman, en ‘Sunrise Mass’ van Ola Gjeilo (zie flyer)

zondag 20 maart 2016
‘Matthäus Passion’ van Johann Sebastian Bach in de bewerking dd. 1841 van Felix Mendelssohn Bartholdy (zie flyer)

vrijdag 27 november 2015
‘Requiem in C’ van Charles Gounod en ‘Mis in D’ van Antonin Dvorak (zie flyer)

woensdag 29 april 2015
samen met operakoor Amadeus: ‘Elias’ van Felix Mendelssohn Bartholdy (zie flyer)

zondag 2 november 2014 (Allerzielen)
‘Ein deutsches Requiem’ van Joh. Brahms (zie flyer)

zondag 4 mei 2014 (Dodenherdenking)
‘Memoriam Facimus’ en ‘Gebed om vrede’ beide van Bernard Smilde (zie flyer)

woensdag 13 november 2013
‘Requiem’ van Wolfgang Amadeus Mozart (zie flyer)

donderdag 21 maart 2013
‘Messiah’ van Georg Friedrich Händel (zie flyer)

zondag 28 oktober 2012
‘Carmina Burana’ van Carl Orff (zie flyer)

Goede Vrijdag 6 april 2012
‘Matthäus Passion’ van Johann Sebastian Bach (zie flyer)

vrijdag 18 november 2011
‘Stabat Mater’ van Josef Gabriel Rheinberger, ‘Missa Festiva’ van Alexander Gretchaninoff, ‘Requiem’ van Bob Chilcott (Nederlandse premiëre), en ‘The Lord is my Shepherd’ van John Rutter (zie flyer)

zaterdag 9 april 2011
‘Die Passion’ van Heinrich von Herzogenberg (zie flyer)